İSLAM’DA HATM-İ HACEGÂN VE DELİLLERİ

Hatim: Kuranı Kerim’in tamamını okuyup bitirmek, demektir. Ayrıca bir arada, muayyen sureleri, duaları okuyup bitirmeye de denir.

Hâce: Farsça, hoca, alim, bilgin demektir, cemisi(çoğulu) hâcegân şeklinden gelir.

Hatm-i Hâcegân: Tasavvuf büyükleri tarafından icra edildiğinden dolayı ‘Hocaların Hatmi’ anlamına geldiği gibi, Nakşi tarikatı mensuplarının, bir araya gelerek Şeyhlerinin izin ve denetimi altında icra ettikleri toplu zikrin adına da denilmektedir. Diğer bir tarifle; fikri ve nazarı, masivadan(Mevla’dan başka herşeyden) beri etmeye çalışarak, topluca muayyen dua ve zikirleri sonuna kadar okumaktır. Bu hatme, Nakşibendi tarikatına mahsus en büyük rükünlerinden ve faziletli virdlerdendir. Allah’a ulaşma yolunda seyr-u sülüke(manevi yürüyüşe) başlayan bir mürid günlük derslerini yaparken hatme meclislerinden de mahrum kalmamaya azami gayret göstermelidir.

Hatm-i Hâcegân’a Deliller

Asr-ı Saadette bizzat Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellemin zikir yaptırdığını gösteren rivayetler vardır. Ahmed bin Hanbel’in rahimehullah naklettiği bir olay şöyledir: “Şeddad bin Evs radiyallahu anh anlatıyor: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem ile beraber bir evde idik. Bize sordu:
-İçinizde garip(yani ehli kitaptan) bir kimse varmı?
Biz, “hayır” dedik.
Sonra kapıyı kapatmamızı emretti ve şöyle buyurdu:
-Ellerinizi kaldırın ve la ilahe illallah deyin!
Ellerimizi kaldırdık ve ‘La İlahe İllallah’ dedik.
Sonra Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem :
-Allah’a hamdolsun. Ya Rabbi! Sen, beni bu kelime ile gönderdin, bana bunu emrettin ve onda bana cenneti vaad ettin. Sen vaadinden dönmezsin.
Diye buyurdu. Sonra da şöyle buyurdu:
-Sevinmez misiniz? Allah sizin hepinizi affetti.
[Müsned 4/124]

Zikir meclislerinin Asr-ı Saadette ki bir başka örneği Ebu Said el Hudri radiyallahu anh’dan gelen bir rivayette anlatılmaktadır. Bu rivayete göre Rasulullah sallalahu aleyhi ve sellem bir gün halaka(dairesel, dizlerin birbirine değecek şekilde oturulması) teşkil etmiş bulunan bir sahabe topluluğunun yanına vardı. Onlara niçin böyle oturduklarını sordu. Onlar da:
-Kendilerine başta İslam olmak üzere pek çok nimetler veren Allah’ı zikretmek için bir araya geldik,lerini anlattılar. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem tekrar:
-Siz gerçekten Allah’ı zikretmek için mi toplandınız? Diye ısrarla sorunca Sahabiler:
-Vallahi sadece bu maksatla bir araya geldik, diye yemin ettiler. Bunun üzerine Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem :
-Israrla sormam; sizi imtihan için değildi. Cebrail aleyhisselam bana:’Allah’ın sizlerle meleklerine karşı iftihar ettiğini haber verince, bende sizin tam olarak ne ile meşgul olduğunuzu anlamak istedim.’ buyurdu.
[Müslim, Zikir, 2701]