KEŞFEDİLMEYİ BEKLEYEN ÜLKE MOĞOLİSTAN

Geniş coğrafyasına rağmen seyrek nüfuslu bir ülke olan Moğolistan soğukla mücadele etmeyi biliyor. Şehirlerde yaşam biraz çileli ama kırsal kesimde insanlar doğayla iç içe yaşıyor. Ülkenin en küçük etnik grubunu oluşturan Duha Türkleri'nin yaşam kaynağı ise Ren geyikleri...

Yüzölçümü Türkiye'nin iki katı olan ülkede sadece 3 milyon kişi yaşıyor. Nüfusun yarısı da dünyanın en soğuk başkenti olan Ulanbator'da. Başkentte yaşayanlar şehrin stresi, hava kirliliği, trafikle boğuşurken, onlardan yaklaşık 1000 kilometre kuzeyde küçük bir topluluk, zorlu doğa şartlarında yaşam mücadelesi veriyor. Moğolistan'ın en küçük etnik topluluğu Duha Türkleri...

Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin olan Orhun Yazıtları'nı bünyesinde barındıran Moğolistan, 600 kişilik Duha Türkleri'nin de vatanı. Duha Türkleri, ülkenin kuzeyindeki Huvsgul vilayetindeki Tsaagaannur'da yaşıyor. Vilayetin merkezi Mörön'ün girişinde, iki Ren geyiğinin bulunduğu bir tak sizi karşılıyor. 55 aileden oluşan 220 kişi daha kuzeyde olan taygalarda yaşamını sürdürürken, diğerleri kasabada yaşıyor. Hava sıcaklığı kış aylarında -30, -50 dereceleri buluyor. Ren geyiği yetiştiren ve onlarla birlikte yaşayan Duha Türkleri'ne Moğollar'ın verdiği isim ise geyik çobanı anlamındaki 'Tsaatan'. Duha Türkleri, Moğolistan'daki iki şamanist topluluktan biri. Unutulmaya yüz tutan Duhacayı daha çok yaşlılar konuşuyor, gençler ise Moğolca konuşuyor. Duha Türklerinin yaşam kaynağı Ren geyikleri... Sert kış koşullarına dayanıklı ren geyikleri onların yoldaşı olmuş. Ren geyiklerinden elde ettikleri ürünleri kullanıyorlar. Sütünden peynir yapıyorlar, boynuzlarından hediyelik eşya, derisinden de kışlık çizmeler... En son aşamada ise etini yiyorlar.

DUHA TÜRKLERİNİN BAHAR UMUDU
Duhalar, Ren geyiklerini turizmde de kullanıyor. Özellikle Avrupalı ve Amerikalı turistler taygalara gelerek, bir süre onların çadırlarında yaşıyor, geyik sağıyor. Yılda dört kez göç eden Duha Türklerinin toplam bin 600 Ren geyiği bulunuyor. 100'den fazla Ren geyiğini iki veya üç kişi güdebiliyor. Duha Türkleri, TİKA tarafından temin edilen 19 damızlık geyik sayesinde yeni bir geyik ırkı yetiştirecek. Tuva Özerk Cumhuriyeti'nden alınan geyiklerden 14'ü hamile. Altı ay sonra doğum yapacak olan geyikler, Duha Türkleri'nin Ren geyiklerinin genetik kalitesinin artmasını da sağlayacak.

REHBER BÜYÜKELÇİDEN TÜYOLAR
Moğolistan'da görev yapan Türk Büyükelçi Murat Karagöz Dışişleri Bakanlığı'na girmeden önce, üniversite yıllarında turist rehberi olarak çalışmış. Karagöz, 2,5 yıllık rehberlik tecrübesini bugün diplomaside kullanıyor. Moğolistan'a gelen dostlarının rehberliğini bizzat kendisi yapıyor. Bir yılı aşkın süredir Moğolistan'da görev yapan Karagöz, her geçen gün ülkeye ve geleneklerine dair yeni şeyler öğrendiğini söylüyor.

GÖÇEBE HAYATA TANIK OLUN
Karagöz, Orhun Yazıtları'nın, Gobi Çölü'nün, Karakurum Müzesi'nin ve Budizmin merkezlerinden biri olan Erdene Zuu Manastırı'nın görülmesi gereken yerlerden olduğunu söylüyor. Moğolistan'a gelenlerin mutlaka göçebe hayata tanık olmasını tavsiye eden Karagöz, ülkeyi gezmek için en az yedi ila 10 gün ayrılması gerektiğini anlatıyor. Ziyaret için favori zamanların Moğolistan bayramları olduğunu belirten Karagöz, "Gelenekleri gözlemlemeniz için iki bayram var. İlki şubat sonundaki Tsagaan Sar yani Beyaz Ay Bayramı ikincisi yaz aylarındaki Naadam Festivali... Festival güreş, okçuluk ve atçılık oyunlarından oluşuyor. Üç-dört gün sürüyor. Bütün Moğolistan ayaktadır o zaman. Stadyum büyüklüğünde bir sahaya bine yakın güreşçi çıkıyor. O güreşçilerin selamlama biçimleri, kıyafetleri, selamlama şarkıları, bunları yerinde görmeniz gerekir. Açılışında bir resmi geçit yapılıyor" diyor.

NE YENİR?
Sofrada mutlaka koyun eti bulunur. Tsagaan Sar'da sofranın değişmeyen zenginliği. Öne çıkan yemekleri mantıya benzeyen, kıyma yerine parça etle yapılan buuz ve çiğböreğe benzeyen khuushuur. Kışın sütlü Moğol çayı içiliyor. Ancak, bu çayın içine tuz, hatta bazı yerlerde et ve tereyağı atılıyor. Yaz aylarında ise kısrak sütü kımız tüketiliyor.

VİZESİZ SEYAHAT
Moğolistan'a 30 güne kadar olan ziyaretlerde vizeye ihtiyaç yok. THY, haftada üç kez uçuyor. Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te teknik bir duruş yapılıyor. Türkiye'den yılda üç bin yolcu Moğolistan'a gidiyor. Bunların büyük çoğunluğunu Türkiye'de eğitim gören öğrenciler oluşturuyor. Özellikle haziran, temmuz, ağustos ve eylül ayları turizm amaçlı kullanılıyor.